با کمی زغال و تنباکو می‌تواند بساط تفریح یکی دو ساعت جوانانی باشد که ساده‌ترین تفریحشان، دود کردن لحظه‌های عمرشان است. می‌توان گفت غیر ممکن است شهری در کشور وجود داشته باشد که عده‌ای جوان را در بوستان‌های آن نبینیم که بساط قلیانشان پهن باشد و هوا را به دود غلیظ آن آلوده نکنند و شهر قم نیز از این قضیه مستثنی نیست.

بسیاری از جوانان و خانواده‌ها تصور می‌کنند قلیان ضرر ندارد و در حقیقت کشیدن قلیان از سیگار بهتر است، این درست آغاز اشتباه است.

عادت‌ قهوه نشینی پدران‌مان، تفریح اکثر جوانان شد!

انسان‌ها در طول زمان همواره در هر دوره‌ای عادت‌های متفاوتی از خود بروز داده‌اند. عادت‌هایی که گاه در قالب مد عرضه شدند، از عادت‌ها و تفریح‌های پدرانمان که تنها یک یا دو نسل با جوانان امروزی فاصله دارند می‌توان به جمع آوری تمبر، کفتربازی و یا گذاشتن دندان طلا، دوبنا بازی و ... اشاره کرد که هر کدام بنا به دلایلی متفاوت اکنون مورد پسند ما جوانان نیستند.

دانستن عادت‌های پدران‌مان و تطبیق آن با شرایط امروز، اغلب برای جوانان خنده‌دار و گاه مضحک به نظر می‌رسد، پس باید پیش‌بینی کرد که عادت‌های ما جوانان نیز شاید برای فرزندان آینده خنده‌دار باشد و یا باعث قضاوت آنان نسبت به ما شود.

یکی از این عادت‌ها که امروزه به یکی از تفریحات اکثر جوانان تبدیل شده است حضور در قهوه‌خانه‌ها، کافی‌شاپ‌ها و کافه‌های سنتی است که منشاء آن را باید مورد نقد و بررسی قرار داد.

متاسفانه در بعضی از استان‌ها چه در گذشته و چه در حال حاضر مردان روستاها پس از پایان فصل کشت و کار و در کوچکترین فرصت بیکاری طبق رسمی قدیمی عادت دارند اوقات بیکاری‌شان را در قهوه‌خانه‌های روستا سپری کنند.

این رسم قدیمی که منشاء آن عدم امکانات تفریحی و سرگرمی در منازل و روستاها بوده است، مردان بی‌سواد و زحمت‌کش روستاها را به قهوه‌خانه کشانده و افراد سودجو با ایجاد فضاهای سرگرمی که معمولا یک پای این تفریحات مصرف سیگار و قلیان بوده است تلاش می‌کردند تا با پهن کردن این تور راهی برای کسب درآمدهای اقتصادی بیشتر پیدا کنند.

اما گاهی تنها افراد ناآگاه و بی‌سواد نیستند که فریب لذت‌های زود گذر را می‌خورند بلکه جوانان آگاه و تحصیل کرده که امروز خود را در تمامی زمینه‌ها صاحب‌نظر و آگاه می‌دانند نیز با حضور در کافه‌های سنتی یا کافی شاپ‌ها برای گذراندن وقت و در اصطلاح دور هم بودن با قرار گذاشتن‌های گروهی، دوستان خود را به کشیدن قلیان و یا یک پک سیگار مهمان می‌کنند و کافی‌شاپ‌ها هم پس از قلیان سراها و قهوه‌خانه‌ها به محلی برای استعمال مواد دخانی و پاتوقی برای آشنایی و ارتباط دختران و پسران تبدیل شده‌اند.

اما کاش تمام ماجراها به همین سادگی باشد و عواقب دیگر قلیان‌سراها، کافی‌شاپ‌ها و کافه‌های سنتی گریبان‌گیر جوانان نشود، هرچند که بعید به نظر می‌رسد و نباید فراموش کرد که قهوه‌خانه‌ها، قلیان‌سراها و کافی شاپ‌ها می‌توانند مکان‌های مناسبی برای بسیاری از بزه‌ها از جمله اعتیاد باشند و نیز در صورت رعایت نکردن اصول بهداشتی عامل شیوع برخی بیماری‌ها هم هستند.

علاوه بر این بسیاری از کافی‌شاپ‌ها فضای خود را به اینترنت پرسرعت مجهز کرده‌اند تا جوانان به راحتی و به دور از خانواده بتوانند هم سیگار و قلیان کشیده و هم به راحتی چت کنند.

جالب اینجاست که اینگونه از ناهنجاری‌ها در شرایطی شکل گرفته است که از یک سو جوانان بسیاری به دلیل مشکلات گوناگون از جمله بیکاری، نداشتن هدف و نبود مهارت برای ارتباط موثر با اعضای خانواده دچار سردرگمی شده‌اند و از طرف دیگر متولیان امر این روزها سرگرم مسایل سیاسی بوده و حتی برای جذب جوانان، آنان را به کافی‌شاپ‌ها، قلیان‌سراها و کافه‌های سنتی دعوت می‌کنند.

تنباکوی پدربزرگ کجاست؟

در گذشته مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها برای گذران اوقات فراغت خود پس از کار روزانه دقایقی از عصر خود را پای درختی در حیات خانه می‌نشستند و قلیانی با تنباکوی خوانسار می‌کشیدند، اما دیگر اثری از آثار این تنباکو در بازار نیست بلکه تنباکوهای شیمیایی و رنگارنگ با طعم‌های دلپذیر لیمو، پرتقال، نعناع و ... بازار را اشباع کرده است.

متاسفانه این تنباکوها به شدت سرطان‌زا و خطرناک تشخیص داده شده‌اند و این درست آن چیزی است که کمتر کسی از مصرف‌کنندگان به آن توجه می‌کنند و با دل بستن به یک لذت زودگذر لذت یک زندگی سالم را از خود می‌گیرند.

قلیان مضرتر از سیگار است

بسیاری از جوانان و خانواده‌ها تصور می‌کنند قلیان ضرر ندارد و در حقیقت کشیدن قلیان از سیگار بهتر است این درست آغاز اشتباه است، زیرا برخی تصور می‌کنند که قلیان نیکوتین ندارد اما باید این سوال را مطرح کرد که چرا مصرف‌کننده حرفه‌ای قلیان در صورت عدم مصرف دچار سر درد می‌شود؟ آیا غیر از این است که عامل این سردرد دقیقا نیکوتین بسیار زیادی است که در دود قلیان وجود دارد.

سیگار در چند دقیقه کشیده می‌شود در حالیکه قلیان در زمانی معادل یک ساعت مصرف می‌شود که طی همین مدت تقریبا 150 برابر دود سیگار به مصرف‌کننده نیکوتین داده می‌شود که در درازمدت به روی سلامت فرد تاثیر منفی به جای می‌گذارد.

با کشیدن قلیان، بیماری مسری و عفونی در کمین فرد است

بسیاری از باورها در زمینه مصرف قلیان اشتباه است، مثلا برخی فکر می‌کنند که اگر دود قلیان را فقط در دهان نگه دارند و وارد ریه نکنند ضرری ندارد اما نکته قابل توجه این است که این نوع استفاده احتمال ابتلاء به بیماری سرطان دهان را به شدت افزایش می‌دهد. عفونت‌های ریوی، هپاتیت و انواع بیماری‌های مسری و عفونی را از دیگر مضرات قلیان است و خانواده‌ها باید به صورت جدی از مصرف قلیان توسط جوانان جلوگیری کنند. تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که کشت مواد داخل لوله قلیان حاوی صدها نوع قارچ و میکروب بوده و این میکروب‌ها و قارچ‌ها به راحتی توسط دود، وارد دستگاه تنفس شده و ایجاد عفونت‌های مزمن می‌کند. در ابتدا شخص متوجه بیماری خود نمی‌شود، ولی سال‌های بعد به دلیل نفوذ این قارچ‌ها و میکروب‌ها در لایه‌های مختلف ریه، بیماری‌هایی مثل برونشیت،‌ برونشکتازی،‌ آمفیزم ریه و در نهایت آسم ایجاد می‌شود. این در حالی است که شخص هنگامی به بیماری خود پی می‌برد که متأسفانه چاره‌ای جز تحمل بیماری تا آخر عمر نخواهد داشت.

سخن آخر اینکه...

 به دلیل توزیع و خدمات‌دهی راحت قلیان در قهوه‌خانه‌های سنتی روند مصرف این ماده دخانی خطرناک در میان جامعه به شکل نگران کننده‌ای در حال افزایش است و متاسفانه هم اکنون استعمال قلیان به راحتی در حال جایگزین شدن به جای مصرف سیگار است و برخلاف سیگار و قبیح بودن مصرف آن قلیان کشیدن در بسیاری از خانواده‌ها برای همه افراد با ممنوعیت مواجه نیست و حتی در اغلب موارد اعضای خانواده با هم مباردت به کشیدن قلیان می‌کنند.