نکته ای که در کلام اهل معنا درباره حضرت مهدی علیه السلام عنوان شده، آن است که از منظر عرفا، مهدی برای عالم همانند قلب برای انسان است . از این رو، عارف نسفی در این باره می گوید: «بدان که انسان کامل را اسامی بسیاری است و جمله راست است . انسان کامل را مهدی، امام، خلیفه، قطب، صاحب زمان، جام جهان نما و آیینه گیتی نما گویند . انسان کامل همیشه در عالم باشد و زیاده از یکی نباشد . تمام موجودات همچون یک شخص است و انسان کامل دل آن شخص است و موجودات بی دل نتوان بود . پس انسان کامل همیشه در عالم باشد و چون دل زیاده از یکی نبود، پس انسان کامل در عالم زیاده از یکی نباشد .»1 در کلام این عارف بزرگ، به چند نکته اساسی درباره حضرت مهدی علیه السلام اشاره شده است:
الف . چون نظام آفرینش هیچ گاه بدون انسان کامل نمی تواند وجود داشته باشد، پس انسان کامل گاهی در چهره نبی و رسول و زمانی در چهره امام و ولی همواره در عالم وجود دارد .
ب . همان گونه که عالم صغیر (انسان) بدون قلب نمی تواند حیات داشته باشد، عالم کبیر (نظام آفرینش) نیز بدون قلب نمی تواند وجود داشته باشد، و در زمانی که سلسله نبوت پایان یافته و اداره امور عالم به دست اوصیای خاتم انبیا است، مهدی موعود علیه السلام به عنوان آخرین وصی پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله، قلب عالم آفرینش بوده و در سایه حیات و وجود او، خون تلاش، حرکت تکاپو به سوی کمال در پهنه نظام عالم و نشئه انسانی جریان دارد .
ج . همان گونه که اگر کسی دو قلب داشته باشد، سالم نیست و نمی تواند به زندگی خویش ادامه دهد، نظام عالم نیز با وجود دو قطب و امام نمی تواند یک نظام سالم داشته و در مسیر حرکت تکاملی خود موفق باشد . از این رو، انسان کامل در عالم بیش از یکی نیست و در عصر ما، حضرت مهدی علیه السلام سکاندار عالم است . یکی از بزرگان اهل عرفان در این باره گفته است: به دلیل آن که عالم هرگز بدون امام نیست، پس مهدی، که قطب، امام و وارث است، تا روز قیامت به طور حتم در عالم وجود دارد .