فرزند بزرگ سید الشهدا و شبیه پیامبر که روز عاشورا فداى دین شد.مادر على اکبر، لیلا دختر ابى مره بود.در کربلا حدود 25 سال داشت.سن او را 18 سال و 20 سال هم گفته ‏اند. او اولین شهید عاشورا از بنى هاشم بود.

على اکبر شباهت بسیارى به پیامبر داشت، هم در خلقت، هم در اخلاق و هم در گفتار، به همین جهت روز عاشورا وقتى اِذن میدان طلبید و عازم جبهه پیکار شد، امام حسین(ع) چهره به آسمان گرفت و گفت: «اللهم اشهد على هؤلاء القوم فقد برز الیهم غلام اشبه الناس برسولک محمد خلقا و خلقا و منطقا و کنا اذا اشتقنا الى رؤیه نبیک نظرنا الیه...»

الگوى شجاعت و ادب،اکبر *** در دانه فاطمى نسب،اکبر
فرزند یقین ز نسل ایمان بود *** پرورده دامن کریمان بود
آن یوسف حسن،ماه کنعانى‏ *** در خلق و خصال،احمد ثانى‏
آن شاهد بزم،سرو قامت بود *** دریا دل و کوه استقامت بود
آن دم که لباس رزم مى‏پوشید *** از کوثر عشق،جرعه مى‏نوشید
از فرط عطش فتاده بود از تاب‏ *** گردید ز دست جد خود سیراب‏
در راه خدا ذبیح دین گردید *** بر حلقه عاشقان نگین گردید
داغش کمر حسین را بشکست‏ *** با خون سرش حناى خونین بست‏
دیباچه داستان حق،اکبر *** قربانى آستان حق،اکبر

شجاعت و دلاورى على اکبر و رزم آورى و بصیرت دینى و سیاسى او، در سفر کربلا به ویژه در روز عاشورا تجلى کرد. سخنان، فداکاریها و رجزهایش دلیل آن است. وقتى امام حسین(ع) از منزلگاه «قصر بنى مقاتل» گذشت، روى اسب چشمان او را خوابى ربود و پس از بیدارى «انا لله و انا الیه راجعون» گفت و سه بار این جمله و حمد الهى را تکرار کرد. على اکبر وقتى سبب این حمد و استرجاع را پرسید، حضرت فرمود: در خواب دیدم سوارى مى ‏گوید این کاروان به سوى مرگ مى ‏رود پرسید: مگر ما بر حق نیستیم؟ فرمود: چرا
گفت: «فاننا اذن لا نبالى ان نموت محقین»پس باکى از مرگ در راه حق نداریم!
روز عاشورا نیز پس از شهادت یاران امام، اولین کسى که اجازه میدان طلبید تا جان را فداى دین کند او بود. گر چه به میدان رفتن او بر اهل بیت(ع) و بر امام بسیار سخت بود، ولى از ایثار و روحیه جانبازى او جز این انتظار نبود. وقتى به میدان مى ‏رفت، امام حسین(ع) در سخنانى سوزناک به آستان الهى، آن قوم ناجوانمرد را که دعوت کردند ولى تیغ به رویشان کشیدند، نفرین کرد.
على اکبر چندین بار به میدان رفت و رزمهاى شجاعانه ‏اى با انبوه سپاه دشمن نمود.
هنگام جنگ،این رجز را مى ‏خواند که نشان دهنده روح بلند و درک عمیق اوست:

پیکار سخت، او را تشنه ‏تر ساخت. به خیمه آمد. بى آنکه آبى بتواند بنوشد، با همان تشنگى و جراحت دوباره به میدان رفت و جنگید تا به شهادت رسید. قاتل او مره بن منقذ عبدى بود. پیکر على اکبر با شمشیرهاى دشمن قطعه قطعه شد. وقتى امام بر بالین او رسید که جان باخته بود. صورت بر چهره خونین على اکبر نهاد و دشمن را باز هم نفرین کرد:
«قتل الله قوما قتلوک...» و تکرار مى‏ کرد که: «على الدنیا بعدک العفا». و جوانان هاشمى را طلبید تا پیکر او را به خیمه گاه حمل کنند . على اکبر، نزدیکترین شهیدى است که با حسین(ع) دفن شده است. مدفن او پایین پاى ابا عبد الله الحسین(ع) قرار دارد و به این خاطر ضریح امام، شش گوشه دارد.