1- حسادت، انسان را به انواع گناهان مانند کارشکنى، تهمت، دروغ و سوء قصدها و ... وادار مى‌کند. امام صادق علیه السلام فرمود:

ان الحَسَد یَاکُل الاِیمانَ کَما تَاکُلُ النّار الحَطَب(68)؛ همانگونه که آتش، هیزم را مى‌بلعد، حسادت ایمان را مى‌بلعد.

انسان حسود به هر تلاشى که رقیب خود را بشکند، دست مى‌زند.

2- بخل و حرص، بخل سبب ندادن زکات و خمس و ترک انفاق و ... مى‌شود، به علاوه مردم از بخیل ناراحتند و همین موجب بدگویى‌ها و سوء ظن‌ها مى‌گردد.

امیرمؤمنان على علیه السلام فرمود:

البُخلُ جامِع لِمساوِى العُیُوب وَ هُو زمام یقادُ بِه اِلى کلّسوء(69)؛ بخل، جامع و گرد آورنده همه بدى‌ها است، و افسارى است که همه بدى‌ها را به سوى خود مى‌کشاند.

حرص نیز سبب گناهانى مانند: کم فروشى، احتکار، گران فروشى، رشوه خوارى، تملق و انواع بى‌تقوایى‌ها مى‌شود.

3- دروغ، انسان با دروغ، گناهان خود را توجیه مى‌کند و زیر پوشش توجیه‌هاى دروغین، صدها گناه دیگر بروز مى‌کند، امام حسن عسکرى علیه السلام فرمود:

جُعِلَت الخَبائِثُ کُلّها فى بَیتٍ و جُعِلَ مِفتاحُها الکذب (70)؛ تمام زشتى‌ها در اتاقى قرار داده شده، و کلید آن، دروغ است .

4- خشم و بداخلاقى، عیبى است که سبب فحش، غیبت، دشمن تراشى و انواع زشتى‌ها مى‌شود. امام حسن عسکرى علیه السلام فرمود:

الغضب مفتاح کل شر(71)؛ خشمِ (بى‌کنترل) کلید هر بدى است.

عیوب و گناهان دیگرى نیز وجود دارند که زمینه‌ساز گناهان دیگر مى‌شوند، مانند: بدگمانى، حرام‌خوارى، شراب‌خورى، ستیزه‌جویى، ترس، تکبر و ... که براى رعایت اختصار از شرح بیشتر خوددارى شد.

پی‌نوشت‌ها:

1- بحارالانوار، ج73، ص 255.

2- بحارالانوار، ج73، ص 307/ نهج البلاغه، حکمت 370.

3- بحارالانوار، ج72، ص 262.

4- تحف العقول، ص 581/ کافى، ج2، ص303 از امام صادق علیه السلام.