ویلیام جیمز روانشناس معروف میگوید: یک نه گفتن به عادت بد موجب میشود شخص برای مدّتی تجدید قوا کند و بدین وسیله ضعف اراده خود را به تدریج بر طرف سازد.
در اسلام نیز به مبارزه علیه هواهای نفسانی که زمینههای عادت بد را فراهم میکند سفارش شده است: الشّدید من غلب نفسه؛کسی قوی و با اراده است که بر هوای نفس خود چیره شود.
4- تلقین به داشتن اراده قوی
یکی از عوامل مهم تقویت اراده، تلقین کردن است که انسان اراده قوی دارد. انسان باید این گونه باور داشته باشد که من میتوانم بر مشکلات پیروز شوم. من میتوانم در امتحان موفق شوم. من اراده قوی و پولادین دارم.
در این خصوص سخنی از ناپلئون شنیدنی است: باید کلمه نمیشود از قاموس زندگی و از لغت محو گردد و از شنیدن واژههای نمیشود، نمیتوانم و نمیدانستم (نباید استفاده کرد)....
5- داشتن هدف روشن:
متأسفانه آن عدّه که دچار ضعف اراده میشوند و از فعالیتهای موفقیّتآمیز دست بر میدارند، آنانی هستند که هدف معیّن و تعریف شده ندارند. اینان فعالیتهای خویش را نیمه کاره رها میکنند. برای تقویت اراده باید اهداف معیّن داشت.
6- تمرین تمرکز حواس:
تمرین تمرکز حواس یکی از راههای تقویت اراده است. برای تمرکز حواس باید نظم و انضباط در همه امور زندگی ایجاد کرده و با برنامه ریزی فعالیتهای خویش را پیش برد.
7- انجام وظایف الهی:
یکی از عوامل مهم تقویت اراده، انجام وظایف الهی و حاضر دانستن خداوند در همه صحنههای زندگی است. نماز را اوّل وقت خواندن، مقررّات الهی را رعایت نمودن، اجتناب از گناه، هر کدام مهمترین عامل تقویت اراده به شمار میآید. کسی که روزه میگیرد؛ در واقع با تمام هوسها و رذایل اخلاقی مبارزه میکند. کسی که به عبادت خداوند میپردازد، آرامش روانی پیدا میکند. آرامش روانی مؤثرترین عامل تقویت اراده است. یکی از بزرگان میگوید: خداوند بزرگترین گنج آرامش من است. من دیگر شتاب نخواهم کرد. او به من فرمان داده است که گاهی بایستم و آرام باشم....
8- اعتماد به نفس:
خودباوری و اعتماد به نفس نیز عامل مهم تقویت اراده است. اگر انسان استعداد و قابلیتهای خویش را بشناسد و باور کند که توان انجام خیلی از چیزها را دارد، در تصمیمگیری خویش دچار مشکل نمیشود.
9- بهرهگیری از سرگذشت انسانهای با اراده:
خواندن سرگذشت انسانهای با اراده، عامل تعیین کنندهای در تقویت اراده است.
خواندن زندگی نامه انسانهای با اراده موجب میشود که انسان در برابر عواملی که موجب ضعف اراده میشود، مقاومت نموده و عوامل تقویت اراده را تجربه کند، مثلاً یکی از عوامل موفقیت پشتکار است. علامه امینی (ره) صاحب کتاب ارزشمند الغدیر جهت تدوین این کتاب به کشورهای مختلف سفر کرد. یکی از سفرهای وی به هندوستان حدود شش ماه طول کشید. پس از بازگشت از هند پرسیدند: هوای هندوستان چگونه بود؟ وی پس از اندکی تفکر پاسخ داد: من به دلیل این که همواره سرگرم مطالعه بودم، نفهمیدم هوای آن جا در این مدّت چگونه بود!
برای تقویت اراده عوامل دیگر مانند ورزش، تفریحات سالم، تقویت بدن با رعایت رژیم غذایی و... نیز تأثیر گذار است.